1/ Flunking high school student to straight A student
Từ lớp 1 đến lớp 6, mình luôn là học sinh trung bình, dù rằng luôn mong là được xếp loại giỏi và lãnh thưởng như bạn bè. Hơn nửa, dù rằng được xếp vào cái lớp hạng bét, cũng 1 trường bình thường ở tỉnh lẻ, mà vẫn xếp hạng thấp. Cụ thể, ở huyện có nhiều trường trung học, trường mình học là trường khá kém. Trong trường, mỗi khối gồm 7 lớp, cũ thể là từ lớp 6_1 đến lớp 6_7, xếp theo khả năng học tăng từ 1 đến 7. Mình học lớp 6_1, chơi chung bạn bè xung quanh cũng toàn những đứa học dốt, được cái đi chơi nhiều, tuổi thơ dữ dội.
Năm lớp 6, trong lớp có 1 thằng bạn thuộc nhóm xuất chúng ngay từ khi còn nhỏ và có track records khủng: nhất trường tiểu học liên tục, đứng đầu bất cứ lớp nào bạn Đ này học. Như 1 ngôi sao trong lớp. Ngôi sao mà mà không dám mơ.
Cuối năm lớp 6, thành tích quá kém. Trước đấy, mình tự nghĩ là mình giỏi, mà do xui nên kết quả kém. Đấy là lần đầu tiên trong đời review chính mình, để biết rằng mình tự huyễn hoặc bản thân. Review rồi nhận ra nguyên nhân là ham chơi, không dành nguồn lực phù hợp. Lần d0a6u2 tiên đánh sập cái tôi che mờ ảo tưởng sức mạnh. Dốt vẫn là dốt.
Có 2 khoảnh khắc làm mình còn nhớ:
1. Cuối năm lớp 6, nhà còn nghèo, mẹ lấy xe đạp chở mình đi tìm thợ hồ để xây nhà. Lúc đó tiền thì ít, mà chi phí thì nhiều. Mình đi cùng, mình nắm rõ chi phí, sự eo hẹp, chật vật. Khoảnh khắc mẹ chở đi về trên chiếc xe đạp cũ, sau khi bàn ngân sách xây nhà, với tâm trạng hoang man. Lúc đó suy nghĩ, chả lẽ mình cam chịu vậy?
2. Cuối năm lớp 6, những đứa học giỏi trong các lớp được mời đi lãnh thưởng, việc tổ chức được diễn ra ở hội trường rất đẹp, mới xây. Dĩ nhiên mình không có trong đó. Nhưng ngày hôm đó, lại là ngày mình đi dọn vệ sinh, cụ thể là đi đổ rác ở sân trường và quét lá. Từ xa xa, vừa quét lá cây vừa nhìn vào. Lúc đó nghĩ, giữa ý định outperform những đứa trong đó và khó khăn cần vượt qua, cái nào mạnh hơn?
Ok, game on. Mình sẽ chơi game này bằng 200% công lực coi sao. Mình nghĩ là sẽ tự học trước, rồi vô năm học lại thì khó gì không giỏi. I work when they play. Hè năm lớp 6, mình mua sách lớp 7, đọc 1 mạch. Sau đó, mua sách lớp 8, lớp 9 đọc nốt. Phần toán, mình học và làm bài tập theo trình tự, kiến thức trước bổ trợ kiến thức sau. Chỉ có môm hóa học 8, 9 là mình không hiểu hết.
Lúc đó mình nhận ra:
1. Việc gì khó mà chia nhỏ, làm có kế hoạch, có trình tự step by step thì việc gì cũng có thể được thực thi.
2. Vược qua định kiến. Lúc đó ai cũng nghĩ là mình không thể học giỏi trong lớp, do bad track records. Thực ra, có thể giẫm đạp lên định kiến, đạp lên common thinking của người khác. Họ sẽ thay đổi suy nghĩ khi đã làm được.
3. Tự thân vận động. Một khi mình muốn làm, chịu làm, có cách làm, thì cái đéo gì làm cũng được. Lúc đó, giáo viên không khuyến khích học trước, phần lớn học sinh lại nghĩ là cần có giáo viên mới học được. Mình lại nghĩ giáo viên thì cũng là người, mà cũng chẳng phải là thành phần xuất chúng tài giỏi thông minh nhất trong xã hội. Do đó, chắc hẳn phải có ai đó bức phá giỏi hơn thầy cô của họ, thì xã hội mới có người giỏi hơn.
4. Sách là 1 vũ khí quan trọng, rẻ tiền và rất hay bị xem thường
Ok. San chơi này là của mình. Sách đã mua, nhạc đã bật. Nhảy thôi.
2/ Sân chơi lớn hơn
Ở dưới tỉnh, hết lớp 9 là thi tuyển vào lớp 10. Có khoảng 12-15 trường Cấp 2 (khoảng 3000 học sinh lớp 9) tổ chức cùng 1 kỳ thi, vào trường điểm. Sau khi cải thiện việc học từ năm lớp 7, mình là 1 trong 4 học sinh của trường Phường 2 lọt vào top 50 học sinh có điểm thi tuyển cao nhất. Top 50 này được học chung 1 lớp, tạm gọi là lớp điểm của trường điểm.
Các bạn trong lớp toàn là quái vật, tạm gọi là ngôi sao học hành của các trường cấp 2. Trung bình chỉ có 3-4 bạn đến từ 1 trường. Tuy nhiên, lúc này trong lớp mỗi người lại giỏi nổi trội 1 món riêng, làm thành phần của lớp rất thú vị.
Lúc này nhận ra: Trong môi trường toàn người giỏi, thì việc giỏi toàn diện là điều không thể. Chỉ có thể chọn 1 mủi nhọn, mình giỏi nhất làm lợi thế của mình. Mà đã là giỏi riêng thì cũng chả có tiêu chuẩn chung khi so với đám đông.
Mình chọn mủi nhọn là vật lý và toán học. Ngay cả mủi nhọn của mình, mà cũng chẳng bằng ai.
Cuối năm lớp 10, mình đứng bét lớp. Học chung đám này rất ngợp thở. Lúc này, mình chả thể cạnh tranh thành tích học tập. Thôi, ta bỏ game này, chơi game quan trọng hơn: Thi Đại Học.
Lúc đó mình là học sinh ở tỉnh lẻ, mà tỉnh mình có truyền thống học dốt so với các tỉnh khác. Học sinh Miền Bắc, Miền Trung thì hiếu học VL, mình ở Miền Nam, mà là còn ở tỉnh lẻ học dốt so các tỉnh miền Nam. Càng không thể so với dân thành phố, đầu tư mạnh cho việc thi đại học.
Kể từ cuối năm lớp 6, mình nhận ra vai trò của việc lập kế hoạch, đưa ra chiến lược để mang lại cho mình best favor để chiến thắng (quản trị). Nghèo thì cần tiền (business). Học quản trị kinh doanh, còn niềm yêu thích vật lý, toán học thì tạm gác, có tiền thì về già nghiên cứu sau. Chọn Ngoại Thương, là là có ngành Quản Trị Kinh Doanh và điểm đầu vào cao nhất khối A và khối D, mình nghĩ là smart guys sẽ dồn vào đây nhiều. Làm bạn và compete với smart guys thì đời mới sáng hơn được.
Ok, kịch bản cũ. Học trước. Ngoài ra, lần này cần thêm:
1. Đánh có trọng tâm
2. Teamwork
3. Market benchmark
1/ Đánh có trọng tâm: Mình chọn thi 1 trường duy nhất. Thi đúng 1 khối A: Toán, Lý Hóa. Đỡ mất công nghiên cứu nhiều trường, chọn the best. Ok. Ai nói đừng bỏ hết trứng vào 1 rổ, rớt là bể hết. Ok, anh chơi trứng bằng thép, có rớt cả rổ cũng không sợ bể. Chuẩn bị tốt, thi tốt thì lo gì.
2/ Teamwork: Tỉnh mình có truyền thống thi đại học rớt nhiều. Lại không có cơ hội luyện thi như dân thành phố. Ok Fine. Tập hợp các bạn giỏi trong lớp lại, cùng nghiên cứu đề. Thằng giỏi Toán chỉ thằng giỏi Hóa và ngược lại.
3. Market benchmark:
Thời đó tiệm internet bằng đầu mở ra nhiều, mình ra tiệm Net giao lưu Yahoo với các bạn ở Chuyên Hà Tĩnh. Dân Hà Tĩnh thì truyền thống học giống như Brazil đá bóng (thời đó Brazil rất có số má). Giao lưu 1 bạn tên Nam, về sau bạn này học Ngoại Thương Hà Nội, và cũng là top điểm cao thi Đại Học.
Cuối năm lớp 11: Lén gia đình rủ 1 thằng bạn đi lên Sài Gòn mua sách. Nghĩ là mình thua kém dân thành phố, nên phải đọc sách tốt như tụi nó thì cơ hội thắng sẽ cao hơn. Đi thì gia đình không cho. Lần đầu đi 1 mình lên TP. Lúc đó chưa có smartphone như bây giờ, Internet thì là GPRS. Mình và thằng bạn cầm tấm bản đồ giấy để đi 1 vòng thành phố mua sách cũ.
Nghĩ là làm, tiền thì ít, chủ yếu dành để mua sách, nên đem theo cơm theo ăn, 2 chai nước theo uống. 1 bửa cơm ăn tiệm thì cũng bằng 1 cuốn sách rồi.
Cuối cùng thì vượt kỳ vọng, nhóm mình có 1 Á Khoa Ngoại Thương HCM, còn lại là FTU, Đại học Y Dược HCM.
…rảnh viết tiếp…
3/ My first businesses when studying university
Khoảng khắc đáng nhớ: Dắt bộ xe đạp trong mưa.
4/ Corporate ladder
5/ Founding my own companies