Trong ngành management consulting, một câu hỏi phổ biến trong quá trình giải quyết vấn đề: “What is your hypothesis?”. Vậy Hypothesis là gì? Phương pháp Hypothesis-driven approach giúp ích gì mà dân McKinsey-eit tôn sùng dữ vậy? Ngoài ra, trong một cuộc tranh luận gần đây với bạn của mình, thì phát sinh ra câu hỏi: Hypothesis-driven approach (management consulting) và Hypothesis testing approach (dùng trong khoa học, nhất là toán học) có phải là một không?
Management consulting là ngành được bắt đầu và phát triển tại Mỹ, sau đó lan ra toàn thế giới. Ngành nghề này ở Việt Nam từ xưa chưa có, nên không thể tìm từ Tiếng Việt để dịch cho sát nghĩa. Công vệc của management consulting nghe có vẻ rất sang chảnh là tư vấn quản trị hoặc tư vấn chiến lược. Thực chất, công việc này tóm gọn: giúp doanh nghiệp giải quyết vấn đề – problem solving. Thường thì các vấn đề này nội bộ doanh nghiệp client không thể/ không muốn/ không tin/ không dám tin có thể giải quyết tốt.
Problem solving cũng giống như mathematical solving, nghĩa là tìm kiếm giải pháp, đáp án cho một vấn đề. Để có được giải pháp, họ sẽ phải xác định rõ ràng vấn đề là gì, tìm kiếm nguyên nhân đằng sau của vấn đề, sau đó là tìm giải pháp. Nói tóm lại, trong problem solving, việc tìm kiếm root of causes và tìm kiếm solution là 2 việc quan trọng hàng đầu.
Để tìm kiếm 1 cái gì đó, ví dụ một cái chìa khóa thất lạc trong nhà bạn, bạn có thể làm theo 1 trong 3 cách:
Cách 1: Tìm lần lược từng phòng, từng ngóc ngách, từ ngoài vào trong và không chừa sót chỗ nào.
Cách 2: Thông qua dữ liệu Camera, bạn xem xét 3 nơi có khả năng cao nhất bạn hay đặt chìa khóa: Ở xe ô tô (i), ở phòng riêng của bạn (ii), ở khu vực móc chìa khóa (iii). i) Bạn giả sử chìa khóa nằm trên ô tô, nhưng cả tháng nay bạn không dùng ô tô => Loại trừ. ii) Lúc này bạn sẽ vào phòng riêng của bạn để tìm thử. iii) Nếu (ii) sai, bạn kiểm tra (iii). Nếu 3 hypothesis sai, bạn mới tìm những nơi còn lại.
Cách 3: Chạy qua chạy lại tìm chìa khóa tán loạn và không theo quy luật.
Hypothesis driven approach là cách bạn giả sử một số giả thuyết chính là đáp án bạn cần tìm. Sau đó bạn sẽ đi chứng minh các giả thuyết này là sai hoặc đúng. Nếu giả thuyết là sai, bạn sẽ có feedback để đến gần hơn đến đáp án. Nếu giả thuyết bạn chứng minh là đúng, thì chúc mừng.
Vì sao cần Hypothesis driven approach:
1. Sự hiệu quả
Tránh việc “boil the ocean” khi bạn dành quá nhiều thời gian không cần thiết khi kiểm tra toàn bộ. Tập trung vào những giả thuyết mà có khả năng cao là đáp án. Thời gian đối với management consultant là vô cùng quan trọng.
2. Sự khởi đầu (trong mớ hỗ độn)
Khi cần giải quyết một vấn đề, bạn sẽ rất mất thời gian để thu gom toàn bộ data về vấn đề đó. Thay vào đó, bạn sẽ có 1 điểm bắt đầu bằng 1 giả thuyết, bạn chỉ cần tìm data liên quan đến giả thuyết đó để chứng minh nó đúng hoặc sai. Trong quá trình chứng minh, bạn sẽ biết bạn cần tìm thêm data gì. Bạn sẽ biết cách để tiệm cận đáp án của vấn đề hơn.
3. Sự tách bạch giữa opinion và fact
Trong kinh doanh, mình rất thường xuyên thấy opinion được dùng để ra quyết định. Vãi chưởng!
Opinion: maybe right or maybe wrong. Fact: has been verified or tested. Do đó, nếu bạn không biết opinion có đúng hay không, bạn phải đưa nó về hypothesis (giả định) và chứng minh nó đúng/ sai. Tránh việc confused hoặc use opinion as fact to make decision.
Trong toán học lớp 10, chương trình Việt Nam, ai cũng sẽ được học qua Hypothesis-testing, hay còn gọi là phương pháp phản chứng. Nghĩa là chứng minh một điều gí đó đúng bằng cách chứng minh điều phủ định là vô lý.
Sự khách nhau hypothesis-driven method và hypothesis-testing chính là mục đích và phương pháp. Hypothesis-driven method là để tìm kiếm giả pháp một cách hiệu quả bằng cách chọn ra 1 vài giả thuyết và test thử. Hypothesis-testing method là phương pháp để chứng minh một điều gì đó là đúng hoặc sai bằng cách phủ định.
Trong Hypothesis-driven method, ta sẽ chứng minh 1 hoặc vài hypothesis/ assumption with high probability. Để chứng minh mỗi hypothesis, ta chọn 1 cách nào đó để chứng minh. Một trong số nhiều cách để chứng minh chính là Hypothesis-testing method.